* Phân tích: Đối với dạng câu hỏi “tìm tỉ lệ các loại giao tử hoặc tìm số loại giao tử tối đa, tối thiểu” được tạo ra từ một số (1 hoặc 2 hoặc 3,…) tế bào sinh dục giảm phân ta cần phải vẽ được sơ đồ giảm phân. Yếu tố quyết định sự thành công khi vẽ sơ đồ giảm phân đó là ta cần phải xác định được số cách sắp xếp của NST ở kì giữa I, sau đó dùng kĩ thuật “3 nhát cắt” sẽ tìm đúng đáp án câu hỏi.

Ví dụ: 1 tế bào có kiểu gen AAaa (2n +1) thực hiện quá trình giảm phân tạo giao tử. Hãy xác định các loại giao tử có thể tạo ra.

Cách làm như sau:

- Xác định số cách sắp xếp ở kì giữa I của kiểu gen AAaa

                              Các cách sắp xếp nhiễm sắc thể của kì giữa I giảm phân

Do chỉ có 1 tế bào thực hiện giảm phân nên tế bào này có thể rơi vào một trong ba cách xếp (I hoặc II hoặc III).

- Sử dụng kĩ thuật “3 nhát cắt” để xác định số lượng các loại giao tử được tạo ra từ mỗi cách sắp xếp

                                                                Kĩ thuật “3 nhát cắt”

+ Nếu tế bào này rơi vào cách xếp I thì sau khi thực hiện 3 nhát cắt ta sẽ có được 4 tế bào con, trong đó có 2 tế bào con có kiểu gen AA, 2 tế bào con có kiểu gen aa.

 Tỉ lệ giao tử: 1 AA: 1 aa

+ Nếu tế bào này rơi vào cách xếp II thì sau khi thực hiện 3 nhát cắt ta sẽ có được 4 tế bào con có kiểu gen Aa.

 Tỉ lệ giao tử: 100% Aa

+ Nếu tế bào này rơi vào cách xếp III thì sau khi thực hiện 3 nhát cắt ta sẽ có được 4 tế bào con có kiểu gen Aa.

Vậy 1 tế bào có kiểu gen AAaa (2n +1) thực hiện quá trình giảm phân sẽ tạo các giao tử với tỉ lệ: 1 AA: 1 aa hoặc 100% Aa

* Quay trở lại với câu hỏi, khi 3 tế bào AAaa giảm phân sẽ tạo ra các loại giao tử như thế nào?

Ta có các trường hợp sau

- Trường hợp 1: 3 tế có cùng 1 cách sắp xếp NST ở kì giữa I

+ Nếu 3 tế bào xếp theo cách I           → giao tử: 1 AA: 1 aa

+ Nếu 3 tế bào xếp theo cách II         → giao tử: 100% Aa

+ Nếu 3 tế bào xếp theo cách III        → giao tử: 1 AA: 1 aa

Chọn (1), (3)

- Trường hợp 2: 3 tế bào có 2 cách sắp xếp NST khác nhau ở kì giữa I

+ Cách xếp I & II       (*)

Nếu 2 tế bào xếp cách I và 1 tế bào xếp cách II         → giao tử: 1 AA: 1 aa: 1 Aa

Chọn (6)

Nếu 2 tế bào xếp cách II và 1 tế bào xếp cách I         → giao tử: 4 Aa: 1 AA: 1 aa

Chọn (4)

+ Cách xếp I & III      (**)

Do cách II và III tạo ra các loại giao tử giống nhau nên (**) ≡ (*)

+ Cách xếp II & III    (***)

Hai cách xếp này đều tạo ra 1 loại giao tử → tỉ lệ giao tử được tạo ra từ (***): 100% Aa → đã chọn

- Trường hợp 3: 3 tế bào có 3 cách sắp xếp NST khác nhau ở kì giữa I

→ giao tử: 4 Aa: 1 AA: 1 aa (đã chọn)

Vậy các trường hợp về tỉ lệ giao tử được tạo ra từ 3 tế bào có kiểu gen AAaa là: (1), (3), (4), (6)

 Chọn C

* Chú ý: Cách sắp xếp II và cách sắp xếp III tạo ra các loại giao tử như nhau do đó để đơn giản cách tìm giao tử ta nên bỏ bớt 1 trong 2 cách xếp này.